ดำน้ำกับฉลามอย่างไรให้ปลอดภัย

การได้เห็นปลาฉลาม หรือปลากระเบนขณะดำน้ำเป็นเรื่องพิเศษเสมอ ไม่ว่าจะเป็นครั้งแรกหรือคุณเป็นนักดำน้ำฉลามที่มีประสบการณ์ การได้เห็นสัตว์ที่น่าทึ่งเหล่านี้ในสภาพแวดล้อมตามธรรมชาตินั้นยอดเยี่ยมมาก คุณอาจเห็นปลาฉลามและปลากระเบนในการดำน้ำตามปกติ ละสายตาจากสัตว์ทะเลชนิดต่างๆ ในทะเลสีฟ้า แต่ยังรวมถึงในและรอบๆ สภาพแวดล้อมทางทะเลที่คุณกำลังดำน้ำอยู่ ฉลามและปลากระเบนทำให้ระบบนิเวศทางทะเลหลายแห่งเป็นบ้านของพวกมัน คุณอาจกำลังเดินทางไปยังจุดที่มีฉลามหรือกระเบนซึ่งพวกมันมารวมกันเพื่อให้อาหาร ผสมพันธุ์ หรือทำความสะอาดที่ Cleaning Station

ตอนที่ผมเห็นฉลามครั้งแรก พูดตามตรงว่าผมกลัวพวกมันมาก ตอนนั้นคิดแต่ว่าพวกมันจะเข้ามาทำร้าย แต่ทว่าความรู้สึกกลัวเหล่านั้นหายไปเมื่อฉลามว่ายผ่านผมไปโดยไม่ได้สนใจ มันว่ายน้ำออกไปตามวิถีชีวิตและเส้นทางของมัน การเคลื่อนไหวอย่างอิสระและสวยงามของฉลาม ทำให้ผมตกหลุมรักมันทันที ลืมความกลัวในใจที่มาตลอดชั่วชีวิตจนหมดสิ้น และทำให้ผมอยากจะเจอฉลามอีกในทุกๆ ครั้งที่ดำน้ำ

ในเวลาที่คุณได้ยืนอยู่ต่อหน้าสัตว์ที่งดงามเหล่านี้คุณจะรู้สึกเหมือนเวลาหยุดชะงัก เป็นประสบการณ์ที่ทำให้เข้าใจว่าธรรมชาติยิ่งใหญ่แค่ไหน เพราะแม้ว่าผมจะดำน้ำเข้าไปในถิ่นที่พวกมันอาศัยอยู่ แต่ฉลามนักล่าเหล่านี้กลับไม่แสดงท่าทีก้าวร้าวกับแขกผู้มาเยือนเลยสักนิด

ทำไมคนเราถึงกลัวฉลาม

ฉลาม ปลาหน้าตาดุร้าย ที่มาพร้อมกับฟันซี่คมกว่าร้อยซี่ พบได้บ่อยในทะเลเขตร้อนและเขตอบอุ่นทั่วโลก ส่วนใหญ่แล้วปลาฉลามมักล่าสัตว์น้ำและกินเนื้อเป็นอาหาร มีแค่ไม่กี่จำพวกเท่านั้นที่กินแพลงก์ตอนเป็นอาหาร อาจเพราะด้วยความที่ฉลามเป็นสัตว์กินเนื้อ มีแผงฟันแหลมคม แถมยังหน้าตาดูเกรี้ยวกราดนี้เอง ภาพยนตร์หลายๆ เรื่องจึงได้นำฉลามมาเป็นตัวเอกของเรื่อง โดยมากแล้วก็หนีไม่พ้นบทตัวโกง อารมณ์ประมาณว่าฉลามกินคน โคตรฉลามโหดเขมือบหลายศพ ถึงแม้ว่าภาพยนตร์เหล่านี้จะทำให้ใครหลายๆ คนเกิดอาการกลัวฉลามไปเลย

ฉลามงับคนเพราะเข้าใจผิด

แม้ว่าเป็นที่ทราบกันดีว่าฉลามโจมตีมนุษย์ แต่พวกมันไม่ได้ทำด้วยเจตนาร้าย ในกรณีส่วนใหญ่ การโจมตีเหล่านี้เป็นผลมาจากการที่ฉลามเข้าใจผิดคิดว่ามนุษย์เป็นเหยื่อตามธรรมชาติ และแม้แต่ในกรณีที่ฉลามจงใจโจมตีมนุษย์ ก็มักจะเป็นเพราะฉลามรู้สึกว่าถูกคุกคามหรือถูกยั่วยุไม่ทางใดก็ทางหนึ่ง

ฉลามทั้งโลกไม่ได้น่ากลัวอย่างที่คิด

มีฉลามอยู่มากกว่าห้าร้อยสายพันธุ์ อย่างไรก็ตาม มีเพียงประมาณสามสิบชนิดเท่านั้นที่ทราบกันว่าสามารถคร่าชีวิตผู้คนได้ ในบรรดาฉลามหลักสามประเภทที่เป็นที่รู้กันว่าทำให้เสียชีวิต (ฉลามขาว เสือโคร่ง และฉลามหัวบาตร) ตลอด 30 ปีของการดำน้ำ ฉันไม่เคยเห็นฉลามที่เป็นของสายพันธุ์เหล่านี้ในซิดนีย์เลย

ฉลามไม่ได้ทำร้ายคนเหมือนในภาพยนต์

ความจริงก็คือ เรามีแนวโน้มจะเสียชีวิตเพราะเดินตกท่อมากกว่าโดนฉลามทำร้ายเสียอีก แต่ผู้คนก็ยังรู้สึกกลัวฉลามมากกว่าการเดินบนฟุตบาธในกรุงเทพฯ ในทางกลับกันฉลามต่างหากที่ควรกลัวเวลาว่ายน้ำเจอมนุษย์ ข้อมูลทางสถิติคาดการณ์ว่า มนุษย์ฆ่าฉลามประมาณหนึ่งร้อยล้านตัวต่อปี นั่นหมายถึงฉลามจำนวน11,415ตัวจะโดนถูกฆ่าในทุกๆหนึ่งชั่วโมง เป็นความจริงที่น่าเศร้าที่1ใน3ของฉลามทุกชนิดกำลังใกล้สูญพันธุ์

ฉลามมักถูกฆ่าหลังจากติดมาพร้อมกับอวนประมงของสัตว์เป้าหมายสายพันธุ์อื่นๆ (bycatch) เช่น ทูน่า ) ในปีพ.ศ.2562 กรีนพีซพบว่าเรือประมงในมหาสมุทรแอตแลนติกเหนือจับฉลามมาโกที่ใกล้จะสูญพันธุ์ถึง25,000ตัวต่อปี เรือประมงดังกล่าวตั้งใจที่จะจับปลากระโทงดาบ  แต่กลับสังหารฉลามไปมากกว่าปลากระโทงดายถึง 4เท่า

มนุษย์ล่าฉลามเพื่อต้องการครีบของมัน และเรายังเห็นผลิตภัณฑ์จากฉลามทั้งในอาหารเสริม อาหารสัตว์ หรือแม้แต่เครื่องสำอางอย่างมอยส์เจอร์ไรเซอร์ วางขายทั่วไป ทั้งนี้ เราเข้าใจผิดมาตลอดว่าวัฒนธรรมการบริโภคฉลามเแพร่หลายแค่ในทวีปเอเชียเท่านั้น แต่ในรายงานปีพ.ศ.2562 พบว่า มีเมนูเนื้อฉลามที่ใกล้สูญพันธุ์เสิร์ฟในร้านอาหารในสหราชอาณาจักร

ข้อมูลสำคัญที่ควรรู้ก่อนไปดำน้ำกับฉลาม

• การดำน้ำแบบสกูบานั้นอาจเป็นอันตรายได้หากคุณมีอาการป่วยบางอย่าง เป็นสิ่งสำคัญสำหรับข้อห้ามต่างๆ ก่อนลงดำน้ำ
• ไม่ควรดื่มแอลกอฮอล์ หรือเครื่องดื่มที่ทำให้มึนเมา ก่อนลงดำน้ำ
• ห้ามเดินทางโดยเครื่องบินหลังจากทำกิจกรรมดำน้ำภายใน 12 ชั่วโมง
• ผู้ดำน้ำควรจะมีทักษะในการว่ายน้ำเบื้องต้นก่อนลงทำกิจกรรม
• ศึกษาข้อมูล จุดดำน้ำ และสายพันธุ์ฉลามที่จะไปดำน้ำก่อนเดินทางไปดำน้ำ
• สอบถามเจ้าหน้าที่ดำน้ำเกี่ยวกับการดำน้ำที่คุณต้องการเข้าร่วมกิจกรรม รับคำแนะนำ พยายามอย่างดีที่สุดเพื่อให้แน่ใจว่าศูนย์ดำน้ำที่คุณไปมีฉลามและปลากระเบนสนใจมากที่สุด รวมถึงคำนึงถึงความปลอดภัยของคุณเป็นสำคัญ
• ตั้งใจฟังการบรรยายสรุปการดำน้ำและปฏิบัติตามคำแนะนำของผู้นำดำน้ำเสมอ
• ห้ามสัมผัส ไล่ล่า หรือรังควานฉลามหรือปลากระเบนไม่ว่าด้วยวิธีใดก็ตาม
• ระวังสิ่งรอบข้าง ให้แน่ใจว่าคุณสามารถเห็นผู้นำดำน้ำได้ในกรณีที่ได้รับคำสั่งใหม่ มันง่ายที่จะฟุ้งซ่าน ตรวจสอบให้แน่ใจว่าคุณดำน้ำในระดับการฝึกอบรมและประสบการณ์ของคุณ
• ใส่ชุดสีดำ หรือสีเข้ม

มีที่ไหนบ้างที่ให้บริการดำน้ำกับฉลาม

ทริปเหล่านี้ออกแบบมาเพื่อให้ได้สัมผัสใกล้ชิดและโอกาสในการถ่ายภาพและวิดีโอระดับโลก และสำหรับนักดำน้ำฉลามที่มีประสบการณ์เท่านั้น *ค่าใช้จ่ายอยู่ที่ 300 ดอลลาร์ต่อคนสำหรับเต็มหรือครึ่งวัน หากเช่าเหมาลำสำหรับ 3 คนหรือน้อยกว่า ราคา 900 ดอลลาร์สำหรับเต็มหรือครึ่งวัน

• Fiji, South Pacific.
• Grand Bahama, The Bahamas.
• The Azores, North Atlantic Ocean.
• Fuvahmulah, Maldives.
• Malapascua, the Philippines.
• Ningaloo Reef, Australia.
• Western Cape, South Africa.
• Cocos Island, Costa Rica.