ความลับเกี่ยวกับฉลามวาฬที่คุณอาจจะไม่เคยรู้มาก่อน

ฉลามวาฬ: ปริศนาแห่งมหาสมุทร

การดำน้ำลึกเป็นประสบการณ์ที่เหลือเชื่อ ทำให้เราได้สำรวจความลึกของมหาสมุทรที่ไม่รู้จักและได้เห็นสิ่งมีชีวิตที่งดงามที่สุดในโลก สิ่งมีชีวิตชนิดหนึ่งที่นักดำน้ำสนใจอยู่เสมอคือฉลามวาฬ ซึ่งเป็นปลาที่ใหญ่ที่สุดในมหาสมุทร แม้จะมีขนาดและความนิยม แต่ก็ยังมีอีกมากที่เราไม่รู้เกี่ยวกับยักษ์ใหญ่ผู้อ่อนโยนเหล่านี้ ในบทความนี้ เราจะดำดิ่งสู่ความลึกลับของฉลามวาฬและค้นพบสิ่งที่ทำให้สิ่งมีชีวิตเหล่านี้น่าหลงใหล

ฉลามวาฬเป็นปลาแบบไหน

ฉลามวาฬเป็นฉลามสายพันธุ์หนึ่งที่พบในมหาสมุทรเขตร้อนและเขตอบอุ่นทั่วโลก พวกเขาตั้งชื่อตามขนาด ซึ่งสามารถยาวได้ถึง 60 ฟุต (18 เมตร) และน้ำหนักมากกว่า 40,000 ปอนด์ (18,000 กก.) แม้จะมีขนาดใหญ่ แต่ฉลามวาฬยังเป็นตัวกรองอาหารและกินสิ่งมีชีวิตที่เล็กที่สุดในมหาสมุทร เช่น แพลงก์ตอน ตัวเคย และปลาขนาดเล็ก

อาณาจักร: Animalia
ไฟลัม:  Chordata
ชั้น: Chondrichthyes
ชั้นย่อย: Elasmobranchii
อันดับ:  Orectolobiformes
วงศ์: Rhincodontidae (Müller and Henle, 1839)
สกุล: Rhincodon
สปีชีส์: R.  typus
จัดอยู่ในกลุ่ม : ปลา (Fish) ตัวเต็มวัยมีขนาด 5.5-12 เมตร น้ำหนักสูงสุดประมาณ 20 ตัน จัดเป็นปลาที่มีขนาดใหญ่ที่สุดในโลก

ลักษณะเด่นของฉลามวาฬ

ฉลามวาฬมีหัวที่ใหญ่โตมากเมื่อเทียบกับขนาดลำตัว มีปากที่ตำแหน่งด้านหน้าของหัว ซึ่งต่างจากฉลามโดยทั่วไปที่มีปากอยู่ในตำแหน่งด้านล่าง ใช้เหงือกในการหายใจ มีช่องเหงือก 5 ช่อง มีครีบอก 2 อัน ครีบหาง 2 อัน และ ครีบก้น(หาง) 1 อัน หางของปลาฉลามวาฬอยู่ในแนวตั้งฉาก และโบกไปมาในแนวซ้าย-ขวา

ส่วนท้องของปลาฉลามวาฬมีสีขาว และในส่วนลำตัวด้านบนจะเป็นสีน้ำเงินและมีจุดสีขาวเหลืองกระจายอยู่ทั่วไป ซึ่งจุดเหล่านี้ใช้ในการระบุตัวของปลาฉลามวาฬได้ โดยแต่ละตัวจะมีจุดที่แตกต่างกันออกไปเป็นอัตลักษณ์ประจำตัว

อาหารของฉลามวาฬ

ฉลามวาฬกินแพลงก์ตอนเป็นอาหาร โดยใช้วิธีกรองกิน  ผ่านการอ้าปาก แล้วให้น้ำทะเลที่มีแพลงตอนไหลเข้าไป แต่ลักษณะการกินอาหารไม่ใช่ปัจจัยที่นักวิทยาศาสตร์ใช้แบ่งฉลามวาฬออกจากฉลามชนิดอื่น ๆ เนื่องจากยังมีปลาฉลามอีก 2 ชนิดที่กินแพลงก์ตอนเป็นอาหารแต่อยู่คนละอันดับกับฉลามวาฬ

ฉลามวาฬปกติเป็นปลาที่อาศัยอยู่ในน้ำลึก และจะขึ้นมากินแพลงก์ตอนในเวลากลางคืนบริเวณผิวน้ำ โดยใช้การดูดน้ำเข้าปากแล้วผ่านช่องกรอง โดยจะทิ่งตัวเป็นแนวดิ่งกับพื้นน้ำ ที่ออสลอบ ในจังหวัดเซบู ของฟิลิปปินส์ ชาวพื้นเมืองที่นั่นซึ่งดั้งเดิมมีอาชีพประมงจับปลาทั่วไป ตั้งแต่ปี ค.ศ. 2010 เป็นต้นมา ได้เปลี่ยนวิถีชีวิตด้วยการโปรยอาหารเลี้ยงฉลามวาฬ เพื่อดึงดูดนักท่องเที่ยวจนกลายเป็นไฮไลต์ของการท่องเที่ยวดำน้ำของที่นี่ โดยอาหารที่ป้อนนั้น คือ เคย และจะมีช่วงเวลาที่ป้อนตั้งแต่ 05.00 หรือ 06.00 น.-13.00 น. ในแต่ละวัน จากนั้นฉลามวาฬก็จะว่ายออกไปทะเลลึกเพื่อหากินเอง ซึ่งเชื่อว่าวิธีการแบบนี้จะไม่ทำให้พฤติกรรมของฉลามวาฬเปลี่ยนไป

แพลงตอน อาหารของเจ้ายักษ์ใหญ่ใจดี

เรามักพูดถึงแพลงตอน แต่คุณรู้หรือไม่ว่ามันคืออะไร? แพลงก์ตอนประกอบด้วยสัตว์และพืชจำนวนมาก (โดยทั่วไปมีขนาดเล็กมาก) ซึ่งไม่สามารถต้านกระแสน้ำทะเลได้ แม้ว่าบางชนิดจะมีความสามารถในการว่ายน้ำ (เช่น แมงกะพรุน)

เราสามารถแยกแยะแพลงก์ตอนได้สองประเภท:

แพลงก์ตอนพืช: ประกอบด้วยพืช สาหร่าย และสิ่งมีชีวิตประเภทพืช
แพลงก์ตอนสัตว์: ประกอบด้วยสัตว์ (กุ้ง ไข่ ตัวอ่อน ฯลฯ) เป็นเรื่องน่าอัศจรรย์ที่พบว่าสัตว์ที่ยิ่งใหญ่และยักษ์ เช่น ฉลามวาฬ วาฬสีน้ำเงิน และกระเบนราหูกินอาหารเฉพาะสิ่งมีชีวิตขนาดเล็ก เช่น โคพีพอดและเคย

การกระจายพันธุ์ 

ปลาฉลามวาฬอาศัยอยู่ในทะเลเขตร้อนและเขตอบอุ่น ตามแนวปะการังที่ความลึกไม่เกิน 700 เมตร สำหรับในประเทศไทยมีรายงานการพบปลาฉลามวาฬทั้งฝั่งอ่าวไทย และอันดามัน

การกระจายพันธุ์และถิ่นอาศัยของฉลามวาฬ

ฉลามวาฬอาศัยอยู่ในทะเลเขตร้อนและเขตอบอุ่น ตามผิวทะเล นอกจากนี้ในฤดูที่มีปรากฏการณ์การรวมตัวกันของแหล่งอาหารใกล้แนวชายฝั่งสามารถพบฉลามวาฬได้เช่นกัน เช่น

• โกลด์เดน สพิต (Gladden Spit) ในประเทศเบลีซ
• แนวโขดหินนิงกาโล (Ningaloo Reef) ในรัฐเวสเทิร์นออสเตรเลีย ประเทศออสเตรเลีย
• อูตีลา (Útila) ใน ประเทศฮอนดูรัส
• โดนโซล (Donsol), พาซาจาโอ (Pasacao) และ บาตันกัส (Batangas) ในประเทศฟิลิปปินส์
• ชายฝั่งอิสลา มูเคร์เรส (Isla Mujeres) และอิสลา ออโบซ (Isla Holbox) ในยูคตัน (Yucatan) ประเทศเม็กซิโก
• อุทยานแห่งชาติอูจุงกูลอน ในประเทศอินโดนีเซีย
• โนซี บี (Nosy Be) ในประเทศมาดากัสการ์
• รอบแนวโขดหินโตโฟ (Tofo) ใกล้กับอินอัมบันเน (Inhambane) ในประเทศโมซัมบิก
• เกาะมาเฟีย (Mafia), เพมบา (Pemba) และ แซนซิบาร์ ในประเทศแทนซาเนีย
• เกาะทะลุ ( Koh Talu ) จังหวัดประจวบคีรีขันธ์ ประเทศไทย
• เกาะห้า (Koh Ha) จังหวัดกระบี่ ประเทศไทย
• หินแดง หินม่วง (Hin Daeng-Hin Muang) จังหวัดกระบี่ ประเทศไทย มีโอกาสเจอมากที่สุดในโลก
• ถึงแม้ว่าโดยปกติแล้วจะพบอยู่ห่างจากชายฝั่ง แต่ก็มีการพบฉลามวาฬใกล้แผ่นดินเช่นกัน อย่างในทะเลสาบหรือเกาะรูปวงแหวนที่เกิดจากหินปะการัง และใกล้กับปากแม่น้ำ โดยมีพิสัยจำกัดอยู่ในเส้นรุ้งประมาณ ±30° ความลึกไม่เกิน 700 ม. และท่องเที่ยวเร่ร่อนไปทั่ว

ความลึกลับของการอพยพของฉลามวาฬ

หนึ่งในความลึกลับที่ยิ่งใหญ่ที่สุดเกี่ยวกับฉลามวาฬคือรูปแบบการย้ายถิ่นของพวกมัน นักวิทยาศาสตร์ติดตามฉลามวาฬมาหลายปีแล้ว และแม้ว่าพวกมันจะได้เรียนรู้มากมายเกี่ยวกับพฤติกรรมและนิสัยของพวกมัน แต่ก็ยังไม่รู้ว่าทำไมพวกมันจึงอพยพ บางทฤษฎีเสนอว่าพวกมันเป็นไปตามการอพยพของแหล่งอาหาร ในขณะที่บางทฤษฎีเชื่อว่าพวกมันอพยพเพื่อผสมพันธุ์

แหล่งอพยพฉลามวาฬที่มีชื่อเสียงที่สุดแห่งหนึ่งคือคาบสมุทรยูคาทานในเม็กซิโก ที่ซึ่งฉลามวาฬหลายร้อยตัวมารวมกันทุกปีเพื่อกินแพลงก์ตอนในทะเลแคริบเบียน การรวมตัวของฉลามวาฬนี้เป็นหนึ่งในการรวมตัวของสัตว์ทะเลที่ใหญ่ที่สุดในโลกและดึงดูดนักดำน้ำลึกจากทั่วทุกมุมโลก

ดำน้ำกับฉลามวาฬ

การดำน้ำกับฉลามวาฬเป็นประสบการณ์ที่ยากจะลืมเลือน ทำให้นักดำน้ำมีโอกาสได้เห็นฉลามวาฬเหล่านี้อย่างใกล้ชิด แม้ว่าฉลามวาฬจะมีขนาดที่ใหญ่ แต่โดยทั่วไปถือว่าไม่เป็นอันตรายต่อมนุษย์และมักจะอยากรู้อยากเห็นมาก ว่ายน้ำเข้าใกล้นักดำน้ำเพื่อให้ดูดีขึ้น

เพื่อรับรองความปลอดภัยของทั้งนักดำน้ำและฉลามวาฬ สิ่งสำคัญคือต้องปฏิบัติตามระเบียบการดำน้ำที่เหมาะสมเมื่อเผชิญหน้ากับสิ่งมีชีวิตเหล่านี้ ซึ่งรวมถึงการอยู่ห่างๆ อย่างปลอดภัย หลีกเลี่ยงการสัมผัสหรือก่อกวนสัตว์ และไม่รบกวนพฤติกรรมตามธรรมชาติของพวกมัน

วิธีเข้าใกล้ฉลามวาฬ

การเข้าใกล้สิ่งมีชีวิตที่ไม่เป็นอันตรายและน่าดึงดูดเหล่านี้ไม่ซับซ้อนมากนัก บ่อยครั้งที่พวกมันไม่แยแสต่อการปรากฏตัวของเราและการล่อลวงให้สัมผัสหรือว่ายน้ำใกล้เกินไปนั้นมีอยู่มาก แต่สิ่งสำคัญคือต้องปฏิบัติตามกฎการปฏิบัติเพื่อหลีกเลี่ยงการรบกวนยักษ์ที่อ่อนโยนเหล่านี้ ฉลามมักจะตะแคงและ/หรือดำน้ำหากนักสน็อกเกิลเข้าใกล้เกินไป ทำให้ทุกคนยุติการเผชิญหน้าและทำให้ฉลามแสดงพฤติกรรมหลีกเลี่ยงโดยไม่จำเป็น

เก็บเสียงให้น้อยที่สุด: ลงน้ำโดยเลื่อนเข้าช้าๆ จากเท้าเรือก่อน (อย่ากระโดด) ให้ครีบของคุณอยู่ใต้ผิวน้ำในขณะที่คุณเตะเพื่อลดการกระเซ็น
มองแต่อย่าสัมผัส: การสัมผัสฉลามวาฬจะทำให้สัตว์เครียดและปกติจะทำให้พวกมันดำน้ำทันที
รักษาระยะห่าง: อยู่ห่างจากศีรษะอย่างน้อย 3 เมตร (9 ฟุต) และห่างจากหาง 4 เมตร (13 ฟุต) หากฉลามวาฬตรงเข้ามาหาคุณ ให้สงบสติอารมณ์และแบ่งออกเป็นสองกลุ่มเพื่อให้ฉลามว่ายระหว่างคุณ
ดำน้ำตื้นอย่างใจเย็นและช้าๆ อย่าไล่ตามฉลามวาฬหรือปิดกั้นเส้นทางของพวกมัน เข้าใกล้ฉลามวาฬจากด้านข้าง และเพื่อชมฉลามวาฬในน้ำได้ดีที่สุด ให้ว่ายเคียงข้างฉลามใกล้กับครีบอกของมัน หากฉลามนอนหงาย (ม้วนตัวและยื่นหลังของมัน) ให้ถอยออกห่างและหยุดการดำน้ำแบบอิสระหรือการดำน้ำแบบมุด สิ่งสำคัญคืออย่าจำกัดพฤติกรรมและการเคลื่อนไหวตามธรรมชาติของพวกมัน ให้ฉลามควบคุมการเผชิญหน้า
การถ่ายภาพ: หลีกเลี่ยงการถ่ายภาพโดยใช้แฟลชมากเกินไปเมื่อถ่ายภาพฉลามวาฬ อย่าจ่อแฟลชไปที่ดวงตาโดยตรง

ระบุตัวตนฉลามวาฬของคุณ

คุณรู้หรือไม่ว่าคุณสามารถระบุและแยกแยะฉลามวาฬแต่ละตัวได้? ถ้าดูให้ดีจะเห็นว่าตามลำตัวของปลาชนิดนี้จะมีจุดสีขาวหรือเทาปกคลุมตามตัวซึ่งมีลักษณะเฉพาะเหมือนลายนิ้วมือของเรา สำหรับการระบุด้วยภาพถ่าย สิ่งสำคัญคือต้องถ่ายภาพโซนมาตรฐานของร่างกาย นั่นคือส่วนที่อยู่หลังเหงือกและเหนือครีบอก

พยายามถ่ายภาพด้านซ้ายหากเป็นไปได้ การถ่ายภาพฉลามส่วนนี้ทำให้สามารถวิเคราะห์รูปแบบจุดได้โดยใช้ซอฟต์แวร์บนเว็บไซต์ WhaleShark.org (สร้างโดย NASA ในตอนแรกสำหรับดวงดาว แล้วจึงปรับให้เข้ากับฉลามวาฬ)

ซอฟต์แวร์นี้สามารถเปรียบเทียบภาพถ่ายของคุณกับภาพฐานข้อมูลอื่นๆ ด้วยวิธีนี้ คุณสามารถสร้างเรื่องราวของฉลาม กำหนดช่วงของฉลามและช่วงเวลาที่มันไปเยี่ยมชมสถานที่เฉพาะ วิธีนี้มีประสิทธิภาพมากเนื่องจากไม่รุกราน ราคาไม่แพง และเช่นเดียวกับปลากระเบนราหู นักท่องเที่ยวสามารถช่วยได้โดยให้ภาพถ่ายและ/หรือวิดีโอแก่นักวิจัย และถ้ามันเป็นฉลามตัวใหม่ คุณสามารถสปอนเซอร์และตั้งชื่อให้มันได้!

MZ-667 เป็นฉลามที่อยู่ในฐานข้อมูล WhaleShark.org เขาได้รับการอุปการะและมีชื่อเล่นว่า ‘Wesley’ โดยอดีตอาสาสมัคร Underwater Africa (อาสาสมัครของมูลนิธิ Marine Megafauna Foundation ในโมซัมบิก)

โครงการวิจัยฉลามวาฬของมัลดีฟส์ยังช่วยให้นักท่องเที่ยวสามารถระบุฉลามวาฬที่พวกเขาว่ายด้วยตัวเองได้โดยใช้แอพมือถือใหม่ ‘Whale Shark Network Maldives’

ภัยคุกคามต่อฉลามวาฬ

สาเหตุหนึ่งที่ทำให้ฉลามวาฬลดจำนวนลง คือ จากการทำการประมง แม้ว่าตัวฉลามวาเองจะไม่ใช่เป้าหมายหลักแต่มันก็ติดเครื่องมือประมงบ่อยและครีบของมันก็มีขนาดใหญ่และราคาดี อีกสาเหตุหนึ่งคือการนิยมดำน้ำดูฉลามวาฬซึ่งทำให้เรือเข้าไปใกล้ฉลามวาฬและถูกเรือชนเป็นประจำ นอกจากนี้แล้วปัญหาเรื่องไมโครพลาสติกที่ติดมากับแพลงก์ตอน นักวิทยาศาสตร์เชื่อว่าสารพิษที่สะสมอยู่ในไมโครพลาสติกจะส่งผลกระทบต่อกระบวนการทางชีวภาพ และส่งผลเสียต่อชีววิทยาการสืบพันธุ์​ของฉลามวาฬได้

ฉลามวาฬมีผู้ล่าน้อย เนื่องจากพวกมันมีขนาดใหญ่มากและโจมตีได้ยาก การโจมตีเกิดขึ้นเมื่อพวกมันยังเล็ก (ระยะเด็ก) โดยฉลามที่ดุร้ายและสัตว์นักล่าขนาดใหญ่อื่นๆ เฉพาะวาฬเพชฌฆาตเท่านั้นที่สามารถเป็นอันตรายได้เมื่อฉลามวาฬโตเต็มวัย

แน่นอนว่าอันตรายที่สุดสำหรับปลาขนาดใหญ่เหล่านี้คือมนุษย์ สาเหตุของอันตรายนี้คือการค้าเนื้อสัตว์โดยเฉพาะในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ อย่างไรก็ตาม พวกมันไม่ได้รับการคุ้มครองในประเทศจีน ซึ่งการประมงขนาดใหญ่กำลังพุ่งเป้าไปที่ฉลามวาฬอย่างจริงจัง ครีบของมันใช้สำหรับซุปโดยเฉพาะในฮ่องกง ฉลามวาฬยังถูกล่าเพื่อเอาน้ำมันตับซึ่งใช้เป็นยากันน้ำสำหรับเรือไม้

การติดอวนประมงอาจเป็นภัยคุกคามที่ใหญ่เป็นอันดับสองของพวกมัน โดยที่ฉลามวาฬไม่ใช่สายพันธุ์เป้าหมาย แต่เป็นสายพันธุ์ปลาที่พวกมันกินไข่ เช่น ปลาทูน่าและปลาแมคเคอเรล ซึ่งจับได้ในระดับอุตสาหกรรม การชนกันของเรือยังเป็นภัยคุกคามใหญ่ เช่นเดียวกับวาฬ ฉลามวาฬมักพบใกล้ผิวน้ำว่ายช้าๆ และการรวมตัวครั้งใหญ่ที่สุดเกิดขึ้นในพื้นที่ที่มีกิจกรรมการขนส่งที่สำคัญ เช่น เม็กซิโกและกาตาร์

นอกจากนี้ การทำลายที่อยู่อาศัยและมลพิษที่มากเกินไปอาจเป็นอันตรายต่อฉลามวาฬและฆ่าพวกมันได้ ปัจจัยเสี่ยงสำคัญคือพลาสติกที่ลอยอยู่ ซึ่งอาจถูกกรองโดยไม่ตั้งใจระหว่างการให้อาหาร และส่งผลให้ฉลามวาฬเสียชีวิตได้

ความพยายามในการอนุรักษ์ฉลามวาฬ

สถานภาพฉลามวาฬในประเทศไทย ปัจจุบันเป็นสัตว์ป่าสงวนตามพระราชบัญญัติสงวนและคุ้มครองสัตว์ป่าแห่งชาติ พุทธศักราช 2562

แม้ฉลามวาฬจะมีขนาดใหญ่ แต่ฉลามวาฬก็ถูกจัดอยู่ในกลุ่มเสี่ยงโดย International Union for Conservation of Nature (IUCN) จำนวนประชากรลดลงเนื่องจากการจับปลามากเกินไป เรือชนกัน และการสูญเสียแหล่งที่อยู่อาศัย

ความพยายามในการอนุรักษ์กำลังดำเนินการเพื่อปกป้องฉลามวาฬและถิ่นที่อยู่ของพวกมัน รวมถึงการสร้างพื้นที่คุ้มครองทางทะเลและกฎระเบียบที่เข้มงวดขึ้นเกี่ยวกับการตกปลา นักดำน้ำยังสามารถมีบทบาทในการปกป้องสิ่งมีชีวิตอันงดงามเหล่านี้ได้ด้วยการปฏิบัติตามแนวทางการดำน้ำที่มีความรับผิดชอบและสนับสนุนองค์กรอนุรักษ์

โดยสรุปแล้ว ฉลามวาฬเป็นสิ่งมีชีวิตที่งดงามที่ยังคงสร้างความประทับใจและพิศวงให้กับนักดำน้ำ แม้ว่าเราจะได้เรียนรู้มากมายเกี่ยวกับยักษ์ที่อ่อนโยนเหล่านี้ แต่ก็ยังมีอีกมากที่จะค้นพบเกี่ยวกับรูปแบบและพฤติกรรมการย้ายถิ่นของพวกมัน การสำรวจโลกของพวกมันและสนับสนุนความพยายามในการอนุรักษ์ เราสามารถช่วยปกป้องสิ่งมีชีวิตที่งดงามเหล่านี้สำหรับรุ่นต่อๆ ไป

6 ข้อน่ารู้สำหรับฉลามวาฬ

Kapook.com ๆได้รวบรวมเรื่องน่ารู้เกี่ยวกับฉลามวาฬไว้ 6 ข้อดังนี้

• ยักษ์ใหญ่ใจดี เมื่อไม่นานมานี้มีหนังแอนิเมชั่นเรื่อง Finding Dory ออกมา และหนึ่งในตัวละคร ก็มีเจ้าฉลามวาฬ ชื่อว่า “เดสทินี่ (Destiny -แปลว่า พรหมลิขิต แปลโดยผู้เขียน)” ที่เป็นเพื่อนใหม่ของดอรี่ ใจดี คอยช่วยเหลือตามหาครอบครัวของเธอ และนั่นแหละก็คือนิสัยจริง ๆ ของเจ้าฉลามวาฬ คือไม่ได้ดุร้ายอย่างที่หลายคนเคยคิดไว้ แต่กลับใจดี รักสันโดษ ชอบความสงบ แสนสุภาพกับเพื่อนในท้องทะเล และไม่เป็นอันตรายต่อนักดำน้ำ
• ตัวใหญ่ แต่อาหารที่กินมีขนาดเล็กนิดเดียว เห็นตัวใหญ่แบบนี้ คงคิดว่ามันเป็นสัตว์กินเนื้อ คอยล่าปลาในมหาสมุทรกินกันล่ะสิ แต่ไม่ใช่เลย ความจริงก็คือเจ้าฉลามวาฬไม่ได้กินเนื้อปลาเป็นตัว ๆ เหมือนฉลามทั่วไป แต่กินสัตว์เล็กจำพวกแพลงก์ตอน เคย หรือไข่ปลาที่ลอยมาตามน้ำต่างหาก โดยมันจะอ้าปากและฮุบน้ำเข้าไป ก่อนที่จะดันออกมาผ่านทางช่องเหงือก เรียกว่าถึงมีฟันซี่เล็ก ๆ ขนาด 6 มิลลิเมตรมากกว่า 3,000 ซี่ ก็ไม่ได้ช่วยในเรื่องการกินอาหารของมันเลยล่ะ
• ยักษ์ใหญ่อายุขัยยาว เจ้าฉลามวาฬที่โตเต็มวัย มีน้ำหนักตัวเฉลี่ย 12 ตัน และตัวโตเต็มที่อาจยาวถึง 15 เมตร นับเป็นปลาที่มีขนาดใหญ่ที่สุดในโลกที่ยังมีชีวิตอยู่ในปัจจุบัน ซึ่งวัยเจริญพันธุ์ของเจ้าฉลามวาฬนั้นคือช่วงอายุตั้งแต่ 30 ปีขึ้นไป และมันจะออกลูกเป็นตัว และฉลามวาฬแต่ละตัวนั้นอาจจะมีอายุยืนยาวถึง 60-120 ปี เลยทีเดียว
• เคลื่อนไหวตลอด 24 ชั่วโมง ด้วยความที่เป็นยักษ์ใหญ่กลางท้องทะเล มันจึงไม่มีศัตรูตามธรรมชาติ เพราะฉะนั้นการเคลื่อนที่ของฉลามวาฬนั้นจะช้ามาก พวกมันว่ายน้ำด้วยความเร็วเพียง 5 กิโลเมตรต่อชั่วโมง แต่สามารถดำน้ำได้ลึกถึง 1,000 เมตร และถึงจะเคลื่อนไหวช้าแต่มันก็ไม่เคยหยุดว่ายน้ำเลยสักวินาทีเดียว รวมทั้งยังอพยพตามฤดูกาลไปยังน่านน้ำของประเทศต่าง ๆ ทำให้มันได้ฉายาว่าเป็น “นักเดินทาง” เพราะในช่วงชีวิตหนึ่ง ๆ ฉลามวาฬนั้นเดินทางกว่า 1 ล้านกิโลเมตร หรือมากกว่า 25 รอบของโลกเลย
• พบฉลามวาฬได้ที่ทะเลเขตร้อน ส่วนใหญ่บริเวณที่จะพบเจอฉลามวาฬ จะเป็นทะเลเปิดในเขตร้อนหรืออบอุ่น เช่น มัลดีฟส์ หมู่เกาะกาลาปากอส อินโดนีเซีย ฟิลิปปินส์ ฯลฯ สำหรับในไทย ก็สามารถพบฉลามวาฬได้ทั้งฝั่งอ่าวไทย และฝั่งทะเลอันดามัน ตามที่มีข่าวออกมาจากหลายสื่อว่าพบฉลามวาฬว่ายมาหยอกล้อนักท่องเที่ยว ทั้งในจังหวัดกระบี่, จังหวัดภูเก็ต, จังหวัดชุมพร ฯลฯ เรียกว่าใครไปเที่ยวทะเลใต้ แล้วโชคดี ก็อาจจะได้เจอฉลามวาฬตัวเป็น ๆ รอทักทายอยู่ก็ได้นะ
• สัตว์นำโชค หลาย ๆ ประเทศเชื่อว่าปลาฉลามวาฬเป็นสัตว์นำโชค อย่างเช่นในเอเชียของเรา ประเทศญี่ปุ่นก็เชื่อว่า Jinbei Zame (ชื่อเรียกของฉลามวาฬในภาษาญี่ปุ่น) เป็นสัตว์นำโชค ประเทศอินโดนีเซียก็เช่นกัน

ถาม-ตอบเกี่ยวกับฉลามวาฬ

คุณสามารถว่ายน้ำกับฉลามวาฬได้หรือไม่?

ใช่ คุณสามารถว่ายน้ำกับฉลามวาฬได้ เพราะเมื่อพบเห็น พวกมันว่ายอยู่ใต้ผิวน้ำหรือลึกเพียงไม่กี่เมตร ตรวจสอบสถานที่ที่ดีที่สุดในโลกเพื่อดำน้ำและว่ายน้ำกับฉลามวาฬ

การว่ายน้ำหรือดำน้ำกับฉลามวาฬปลอดภัยหรือไม่?

แน่นอน! สัตว์ขนาดใหญ่เหล่านี้ไม่เป็นอันตราย ฉลามวาฬไม่เคยทำร้ายมนุษย์ ตรงกันข้าม เราอาจเป็นอันตรายต่อพวกเขา เราขอแนะนำอย่างยิ่งให้ปฏิบัติตามจรรยาบรรณเพื่อโต้ตอบกับฉลามวาฬด้วยความเคารพ

ฉลามวาฬจะอพยพหรือไม่?

ใช่ พวกมันเป็นสัตว์อพยพ ระยะทางไกลที่สุดที่บันทึกไว้คือ 8,000 ไมล์ (13,000 กิโลเมตร) ใน 37 เดือน และสูงสุด 15 – 17 ไมล์ (24 – 28 กิโลเมตร) ในหนึ่งวัน!

ฉลามวาฬมีชีวิตอยู่นานแค่ไหน?

ยังไม่ได้รับการยืนยัน แต่อาจถึง 100 ปี

ฉลามวาฬกินได้มากแค่ไหน?

ฉลามวาฬเป็นเครื่องกรอง สามารถกรองน้ำได้มากกว่า 600,000 ลิตร (600 ลบ.ม./ ชม.) ใน 1 ชม. โดยดูดซับแพลงก์ตอนที่อยู่ภายใน ซึ่งเท่ากับ 2-3 กก.

ฉลามวาฬว่ายน้ำเร็วไหม

ไม่เชิง. ความเร็วในการแล่นอยู่ที่ประมาณ 1,5 – 3 ไมล์ (2 – 5 กิโลเมตร) ต่อชั่วโมง

ฉลามวาฬมีฟันไหม?

พวกมันมีฟันขนาดเล็กประมาณ 300 แถวยาวสองสามมิลลิเมตร แต่พวกมันไม่ได้ใช้เพื่อกินอาหารอีกต่อไป (สบายใจได้ พวกมันไม่อันตราย!) ฟันเหล่านี้เหมือนตะไบ และชื่อละตินของพวกมันคือ ‘Rhincodon typus’ แท้จริงแล้วแปลว่า ‘ฟันตะไบ’